اطلاعات و دانستنیهای سال و انواع آن

انواع سال و ماه ( شمسی قمری ومیلادی) واسامی آنها همچنین مطالبی که اگر دانش آموزانمان بدانند بعضی از ابهامات که در ذهن آنها وجود دارد وگاها موجب سردر گمی و گیجی انها نیز میشود از بین خواهد رفت.مثلا بسیار اتفاق می افتد  که دانش آموزی بپرسد اقای معلم چرا سال قبل دهه محرم با تعطیلات عید یا دهه فجر همزمان بود ولی امسال از آن مناسبتها فاصله گرفته است .یا مثلا چرا بزرگترها می گویند ماه رمضان است و درست چند لحظه بعد همان فرد میگوید مرداد ماه.

بهتر است چند نکته را بدانیم ومروری بر این موضوع و چند کتاب داشته باشیم تا این مسئله روشن تر شود.

مبادی تاریخ مردم جهان:
منظور از مبدأ تاریخ، زمان وقوع حادثه ای است که ملتی آن را برای خود مبدأ قرار داده و زمان  را با آن می سنجند.

مهمترین مبادی تاریخ مردم جهان عبارتند از :

1- سال خورشیدی:
برابر است با 365 روز و 6 ساعت که زمان گردشی کره زمین به دور خورشید است. سال شمسی (خورشیدی) مخصوص کلدانیان  

بوده که بعد از بین رفتن کلدانیان، ایرانیان آن را معمول کردند.

◄ سال کبیسه:
سال خورشیدی را 365 روز محاسبه می کند و 6 ساعت باقی مانده را روی هم جمع کرده و هر چهار سال یکبار(  24=4×6  )یک روز به سال اضافه می کنند ( 366 روز) و آن را سال کبیسه می نامند.

2- سال قمری:
که آن  را هلالی هم  می گفتند، یعنی مدتی که قمر از هلال یک دورِ خود را در مدت 29 روز 12 ساعت و 43 دقیقه می پیماید. یک سال قمری 354 روز است .
* مبدأ سال شمسی وسال قمری هجرت حضرت  رسول اکرم (ص) از مکه به مدینه می باشد که این واقعه مهم را مبدأ این دو تاریخ قرار داده اند.

3- سال مسیحی یا میلادی:
مبدأ آن  تاریخ تولد حضرت مسیح است. ولادت مسیح، سه شنبه 25 کانون اول برابر با 311 تاریخ اسکندری واقع شده است.

◄ سال یزدگردی:
این  سال بعد از اسلام مرسوم شد و مخصوص پارسیان  بود و مبدأ آن جلوس یزدگرد در روز سه شنبه 22 ماه ربیع الاول سال یازدهم قمری برابر ماه(جزیران رومی) یعنی سال 993 رومی یا اسکندری برابر با 16 ژوئن 632 میلادی است که 365 روز حساب می شد.

◄ سال رومی یا اسکندری:
 مبدأ آن روز دوشنبه سال 312 قبل از میلاد که مصادف با ابتدای سلطنت نیکاتو جانشین اسکندر است. بعضی می گویند چون علمای اسکندریه واصع آن بودند، لذا به این نام مشهور شد و ماههای آن عبارتند از:
کانون دوم (31 روز) - شباط (28 روز)- آذار(31 روز)- نیسان(30 روز) ایاز(31 روز) – حزیران(30 روز)- تموز(31 روز) – آب(31 روز)- ایلول(30 روز)- تشرین اول(31 روز)-  تشرین دوم(30 روز)- کانون اول (31 روز)-
این ماه ها را عبرانیان متداول نمودند.

◄ سال جلالی:
بنا به قول مشهور این را تاریخ ملکشاهی یا سلجوقی یا فارسی می گویند و مبدآ آن روز جمعه دهم ماه رمضان 471 هجری قمری مطابق با پانزدهم آذر ماه 1295 رومی و سال 1078 میلادی می باشد.
این تاریخ در زمان ملکشاه سلجوقی مرسوم شد و جمعی از علما مانند حکیم عمر خیام، ابوالمظفر اسفزاری، میمون بن نجیب واسطی، خواجه عبدالرحمن خازنی،دعوت  شدند و با کوشش عمرخیام تدوین و به تقویم جلالی موسوم گشت.

نام  سالها:
 ترکان ابیغوری برای هرسال نام حیوانی را نهاده بودند که ایرانی ها نیز به تدریج از آنها استفاده کردند. این اسامی عبارتند از :
موش - گاو- پلنگ- خرگوش - نهنگ - مار- اسب – گوسفند – میمون – مرغ – سگ – خوک.
با حفظ این شعر می توانید نام این سالها را به خاطر بسپارید:
 موش و بقر و پلنگ و خرگوش شمار
زین چار چو بگذری نهنگ آید و مار
آنگاه به اسب و گوسفند است حساب
همدونه و مرغ و سگ و خوک آخر کار
 (بقر= گاو) (همدونه= میمون)
* برای تشخیص اینکه هرسال با کدامیک از این نامها مطابقت دارد، از سال خورشیدی عدد 6 را کم کنید، حاصل را بر 12 تقسیم کنید، عدد باقیمانده ی این تقسیم را که حتماً کمتر از 12 است در نظر بگیرید،از شماره ی یک از موش شروع به شمردن کنید، نام هر حیوانی با عدد باقیمانده مطابقت کرد، سال همان حیوان است.

ماههای شمسی را به ترتیب عبارتند از:
فروردین- اردیبهشت- خرداد- تیر- مرداد- شهریور- مهر- آبان- آذر- دی- بهمن - اسفند.

ماهها ی قمری به ترتیب عبارتند از:
1- محرم
2-صفر
3-ربیع الاول
4- ربیع الثانی
5- جمادی الاول
6- جمادی الثانی
7- رجب
8- شعبان
9- رمضان
10- شوال
11- ذیقعده( ذی القعده)
12- ذیحجه(ذی الحجه)

ماههای میلادی به ترتیب عبارتند از:
ژانویه، فوریه، مارس، آوریل، مه، ژوئن، ژوئیه، اوت (آگست)، سپتامبر، اکتبر، نوامبر و دسامبر

طریقه تبدیل سالهای شمسی و قمری به همدیگر:
برای تبدیل سال شمسی به قمری آن را در عدد 11 (اختلاف بین روزهای شمسی و قمری) ضرب کرده و حاصل ضرب را به 354 (تعداد روزهای سال قمری)  تقسیم کنید.
عدد حاصل را با سال شمسی جمع کنید، سال قمری بدست می­آید.
مثال: 1365 شمسی برابر است با چند قمری؟
 15015= 11 × 1365
42= 354 ÷ 15015
1407= 42 + 1365
و برای تبدیل سال قمری به شمسی آن را در عدد 11 ضرب کرده، حاصل ضرب را به عدد 365 (تعداد روزهای سال شمسی تقسیم کنید). عدد حاصل را از سال قمری کم کنید تا سال شمسی به دست آید،
مثال: سال 1407 قمری برابر چه سالي است؟
15477= 11 × 1407
42= 365 ÷ 15477
1365 = 42 - 1407
 
برای تبدیل سال شمسی به میلادی:
عدد 621 را به سال شمسی اضافه کنید ، سال میلادی به دست می آید. اگر 621 را از سال میلادی کم کنید، سال شمسی به دست خواهد آمد .

◄ حال براحتی تمام دانش آموزان می توانند تاریخ و سال تولد خود را مطابق تاریخ قمری ومیلادی نیز محاسبه نمایند.

منبع: دایرة المعارف کودکان و نوجوانان - جلد دوم