مقدمه

    امروزه مهمترين دغدغه‌ نظام آموزشی و پرورشی يك كشور، ايجاد بستری مناسب جهت رشد وتعالی سرمايه‌های فكری در

    جامعه‌ی ‏اطلاعاتی و دانايی ‌محور می باشد.برای آنكه همه‌ گروه‌های اجتماعی قادر باشند به طور مؤثّر در چنين جامعه‌ای مشاركت

    داشته باشند، ‏بايد يادگيری پيوسته، خلاقيت،نوآوری و نيز مشاركت فعال و سازنده‌‌ اجتماعی را بياموزند. تحقّق اين امر مستلزم تعريف

    مجدد و نوينی از ‏نقش و كاركرد مدارس به عنوان اصلی ترين نهادهای آموزشی در جامعه می ‌باشد.‏ امروزه نظام آموزشی كشور به

    مدرسه‌ا‌ی نياز دارد كه با بهره‌گيری از فناوری‌ اطلاعات و ارتباطات، امکان يادگيری پيوسته را فراهم ‏نموده و فرصت‌های نوينی را در اختيار افراد برای تجربه‌ی زندگی در جامعه‌ اطلاعاتی قرار ‌دهد، به گونه‌ای كه اين فناوري نه به عنوان ابزار، ‏بلکه در قالب زیرساخت. توانمند‌ساز برای تعليم و آموزش حرفه‌ای محسوب ‌‌شود.‏ به كارگيری گسترده‌ی فناوری‌ اطلاعات و ارتباطات در فرايند آموزش و پرورش، همزمان با تحوّل در رويكردهای آموزشی درجهان، زمينه‌‌ی شكل‌گيری مدارس هوشمند ‏را فراهم آورده است. در اين مدارس‌،

   فرايندهای یاددهی - يادگيری تقويت شده و محيط تعاملی يكپارچه برای ارتقای ‏مهارت‌های كليدی دانش‌آموزان با تكيه بر فعاليت‌های

   گروهی، در عصر دانايی محور فراهم می ‌شود. با توجه به اهمیت این موضوع در گزارش تخصصی  حاضر، به مطالعه و بررسی تاثیر هوشمندسازی کلاس درس در تعمیق و سرعت یادگیری دانش آموزان در درس علوم تجربی  پرداخته شده است.

     اهمیت نقش کلاس هوشمند بر تدریس علوم تجربی

     در کلاس درس  معمولی ،طرح درس معلم شامل مجموعه ای از دستورالعملها، برنامه های درسی ،سؤالات و

و تمرینات اضافه، امتحانات کلاسی و ... می شود. اما در کلاس هوشمند علاوه بر این موارد، معلم از مواد آموزشی چندرسانه ای شامل فیلم، عکس،

      صدا، اسلاید و ... استفاده می کند تا کیفیت و ماندگاری آموزش را ارتقا بخشد. این قدم اول در راه حرکت به سمت مدارس هوشمند 

      است.  درباره ی تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر نظام آموزشی (و به طور خاص مدارس) دو رویکرد متفاوت وجود دارد. برخی معتقدند، اثر فناوری های جدید تدریجی است و صرفاً انتقال برنامه ی درسی سنتی را کارآمدتر می سازد و در واقع، دسترسی به

      اطلاعات سریع تر می شود. رویکردی دیگر معتقد است ورود فناوری اطلاعات و ارتباطات به مدرسه ها، هدف ها و ابزارهای تعلیم و  تربیت را به طور اساسی تغییر می دهد. از این دیدگاه فناوری اطلاعات بر مرزهای ساختاری نظام آموزش سنتی فایق می آید. 
      با این که موارد بالا از دستاوردهای استفاده از فناوری اطلاعات است، با این حال ساده لوحانه است اگر تصور کنیم ورود فناوری

     اطلاعات (در جلوه های متفاوت آن : اینترنت ، رایانه ، چند رسانه ای و ... ) به تنهایی باعث انقلاب آموزشی شود. اگر فرهنگ

     یاد دهی – یادگیری در نظام آموزشی تحول نپذیرد ، ورود فناوری های اطلاعاتی نه تنها تحولی ایجاد نخواهد کرد ، بلکه به تقویت سنت

     های محافظه کارانه ی آموزشی منجر خواهد شد.
     در کلاس هوشمند ، کامپیوتر در نحوه تدریس و ارزشیابی تأ ثیر می‌گذارد و برنامه‌های درسی را تا حدودی تغییر می‌دهد. ولی در

    عین حال کارکردهای اجتماعی مدارس بر جای خود باقی می‌ماند چون در روابط اجتماعی به دانش‌آموزان یاری می‌رساند. در این مدارس دانش‌آموزان می‌توانند با منابع علمی جهان و معلمان و بچه‌های مدارس دیگر ارتباط برقرار کنند.
     کلاس هوشمند، کلاسی  است که  کنترل و مدیریت آن، مبتنی بر فناوری کامپیوتر و شبکه انجام می‌گیرد و محتوای اکثر دروس

     آن الکترونیکی و سیستم ارزشیابی و نظارت آن هوشمند است. در چنین کلاسی یک دانش‌آموز هوشمند، با صرف وقت بر روی

     موضوعات به شکل مستمر، منابع و قابلیتهای اجرایی خود را توسعه و تغییر می‌دهد و این نکته‌ای است که به مسئولان مدرسه اجازه

     می‌دهد تا با توجه به تغییرات به وجود آمده و افزایش سطح اطلاعات دانش‌آموزان، آنها را برای اخذ اطلاعات جدید آماده نمایند.

   مهمترین ویژگیها و خصوصیات این مدارس عبارتند از :

الف) در کلاس  هوشمند معلمان می توانند با استفاده از بانکهای اطلاعاتی و برنامه های نرم افزاری و غیره روش  تدریس جدیدی را

    با توجه  به نیازها و علائق دانش آموزان طراحی نمایند و یا اینکه روش تدریس موجود را تغییر داده و اصلاح نمایند.

‌ ب) دانش آموزان این مدارس، خود سرعت یادگیری خود را تعیین می نمایند. همچنین در این مدارس، ساعات یادگیری محدود به

     ساعات  مدرسه نیست و دانش آموزان در هر لحظه که اراده کنند کلاسهای دلخواهشان را از طریق برنامه های رایانه ای یا ارتباط از

     راه دور در اختیار خواهند داشت. 

‌ج) نقش معلمان در این کلاس ها تا حدود زیادی از آموزش و ارزشیابی دانش آموزان به پیگیری آموزش شخصی آنان تغییر می یابد و

     در  نتیجه فرصت و فراغت بیشتری برای پرداختن به برنامه های رشد و بالندگی حرفه ای خود (مطالعه، برقراری ارتباطات و تعاملات

    سازنده و مؤثر با همکاران، ارتقاء سطح علمی و بهبود مهارتهای تدریس و ...) خواهند یافت.
‌د) در این نوع مدارس دانش آموزان اغلب به جای کیفهای مملو از کتب حجیم، با کامپیوترهای کیفی (lab top) در سر کلاس درس

    حاضرمی شوند. به عبارت دیگر در این مدارس علاوه بر مواد آموزشی رایج و کتابهای درسی، انواع نرم افزارها و درس افزارهای

    چند رسانه ای نظیر cd و... مورد استفاده قرار می گیرد.
‌ه) ارزشیابی از دانش آموزان در کلاس هوشمند به جای اینکه در مقاطع و نوبتهای فاصله دار (در پایان هر فصل یا هر ترم و ...)

     صورت پذیرد، همه روزه و به طور مداوم انجام می گیرد و تعدادی از این آزمونها هم به صورت on line واز راه دور می باشند. 
‌ز) از آنجایی که پاره ای از فعالیتهای مرسوم در مدارس دیگر، در این مدارس به کمک فناوری اطلاعات کاهش می یا بد، کمیت و کیفیت  

     تعاملات بین دانش آموزان، معلمان و والدین ارتقاء می یابد و در نتیجة امکان   ایجاد شرایط یادگیری بهتر برای دانش آموزان فراهم

     می گردد.

        سوال اصلی

          نقش هوشمند سازي کلاس درس علوم تجربی  در ارتقاي ياد گيري دانش آموزان چیست ؟

سوالات فرعی

1-      ایا استفاده ا ز کلاس هوشمند سبب  ایجاد محیطی پویا و جذاب برای شکوفایی کامل استعدادها و بروز خلاقیت های فردی و جمعی دانش آموزان می گردد؟

        2  - ایا استفاده ا ز کلاس هوشمند سبب  فراهم نمودن فضای مشارکت و تمایل دانش آموزان و معلمین در فرایندهای یاددهی یادگیری

         می گردد؟

3-      ایا استفاده ا ز کلاس هوشمند سبب  ایجاد محیطی مناسب جهت ارزیابی های مستمر و متناسب با استعداد و پیشرفت دانش آموزان می گردد؟

         اجرای تدریس مفاهیم علوم تجربی با استفاده از کلاس هوشمند

    در طول سال تحصيلي جاری در دبستان شهید نقاده در برخي از جلسات درس علوم تجربی پایه چهارم  از روش ارائه شده

     براي آموزش دانش آموزان استفاده شده و بعد از هر جلسه ميزان يادگيري دانش آموزان بررسي گرديده است. در اين روش از

    تختۀهوشمند و فيلم هاي آموزشي  و پاورپوينت و اسلاید های اموزشی درس علوم  استفاده گرديده و پس از اتمام هر جلسه در

    رابطه  با تاثيراستفاده از موارد ذكر شده   در ياد گيري از دانش آموزان نظر خواهي شده است.  

     نوشتن جواب سوالات علوم  در كلاس درس را با استفاده تخته هوشمند مي توان به صورت هوشمندانه انجام داد.

    در درس علوم  وقتي مسئله اي را روي تخته يا تابلو مي نوشتم ابتدا راه حل مسئله توضيح مي دادم و از شاگردان مي خواستم كه

    به توضيحات داده شده گوش كنند و چيزي ننويسد وپس از اتمام حل مسئله وقت كافي براي رفع اشكال  مي دادم  .پس از آن زماني را 

    براي نوشتن حل مسئله از روي تخته كلاس به شاگردان مي دادم تا جزوه شان را كامل نمايند و در اينجا اقدام هوشمندانه اي صورت

     نمي گرفت چون وقتي شاگردان مطالب را از روي تخته به دفتر منتقل مي كردند در رابطه با خود مطلب فكر نمي كردند و وقت زیادی

     صرف می شد.

    براي هدف دار كردن جزوه نويسي از تخته هوشمند استفاده كردم . به اين صورت كه وقتي حل يك مسئله را ياد مي دادم از شاگردان

     مي خواستم كه به توضيحات داده شده گوش كنند و چيزي ننويسند پس از اين كه حل مسئله را به پايان مي رساندم، به اشكالات   

     شاگردان پاسخ مي دادم وقتي كه شاگردان همگي به يادگيري مطلب اشاره مي كردند با استفاده از تخته الكترونيكي صفحه جديدي باز

      مي كردم تا شاگردان حل مسئله را نبينند سپس به شاگردان مي گفتم حال كه حل مسئله را به خوبي ياد گرفتيد خودتان حل مسئله

    را در دفتر بنويسيد واز فكرتان كمك بگيريد نه از تخته٬ در اين جا بود كه اقدام هوشمندانه صورت گرفت.

     در استفاده از روش فوق در ابتدای راه ، شاگردان در نوشتن حل مسئله نياز به كمك داشتند که بنده انها را راهنمایی می کردم  ولي

     در دفعات بعدي اتفاق جالبي افتاد وآموزش در جهت يادگيري فعال و مؤثر صورت گرفت:

1-      چون شاگردن متوجه شدند  راه حل مسئله را بعد از فراگیری کامل انها  پاك مي كنم ،با دقت بيشتري به حل مسئله گوش می  دادند تا در نوشتن حل مسئله در دفتر مشكلي نداشته باشند.

2-      زمانی که دانش اموزی قسمتي از راه حل مسئله را فراموش مي كرد از دوست  خود كمك مي گرفت و این به منزله انجام  كار گروهي می باشد.

3-       شا گردان وقتي جزوه را در كلاس مي نوشتند آن را در منزل بررسي مي كردند . ولي در حالتي كه هوشمند سازي كرديم بررسي و روخواني

  جزوه در كلاس صورت گرفت كه در اين حالت يادگيري اثر بخش تری صورت می گرفت.

4-      استفاده از عكس ها٬فيلم هاي آموزشي جالب و متن هايي كه در آن مطالب درسي به صورت ساده تر بيان شده ٬ در قالب پاور پوينت ٬ يادگيري را براي دانش آموزان آسانتر و شيرين تر مي كند.(البته اگر حواسشان به ياد گيري درس متمركز باشد )

      اشكالات به وجود امده در استفاده از روش هوشمند سازي در طول برخی از جلسات تدریس

   - در بعضي موارد استفاده از هوشمند سازي و تخته هوشمند  به علت جا به جايي و نصب وسايل و آوردن   لپ تاب و يا وجود

      مشكل فني و نرم افزاري در سيستم و يا قطع برق و موارد مشابه ٬ به اتلاف وقت و عدم ياد گيري منجر ميشود.

-          نقص فني و بي توجهي به درس بعضا  به علت هيجان ناشي از تماشای دروس در قالب  پاور پوينت يا فيلم باعث عدم يادگيري

در دانش  آموزان مي شود.

-           براي ياد گيري مطلوب و مفيد دانش آموزان ٬ استفاده از روش هوشمند سازي را به طور گسترده و در همه جلسات نمي توان

 مد نظر  قرار داد چون كارآيي مورد نظر را ندارد. محدود بودن نرم افزار ها و وسايل كمك آموزشي نوين كه از طريق پروژكتور

 استفاده  مي شود، از دلايل اين امر است . بهتر است از روش هوشمند يادگيري ٬ در برخي از جلسات و براي تنوع استفاده شود

        مقایسه با شاخص

       با توجه به اینکه در انجام آزما يشها یی كه وسايل و مواد لازم آن در دسترس نبود و يا انجام آن هزينه ي زيادي در پي داشته و با

       توجه به امكانات و  شرايط موجود ٬ آن آزمايش را نمي شد در آزمايشگاه انجام داد٬ از فيلم  یا انیمیشن مربوط به آزمايش مورد نظر

       استفاده می شد. در این صورت یادگیری مفاهیم عمیق تر و کارامدتر می شد .

       و یا در مواقع حل مسٱ له  ، دانش آموزان تمركز خود را فقط به حل مسئله اختصاص مي دادند و نوشتن مطالب حین

      تدریس لازم نبود، تمرکز بیشتری بر حل مسا ئل ایجاد می شد . بدين صورت كه ابتدا دانش آموزان به ياد گيري روش حل مسئله و

      حل مسائل مشا به توجه كرده و اشكالات خود را رفع   نموده  و پس از يادگيري ٬ اقدام به يادداشت مطالب ارائه شده با استفاده از

      مطالب آموخته شده مي نمايند كه در اين صورت بازده ياد گيري مسئله بيشتر می شد.

       در نهایت با تدریس مفاهیم در کلاس هوشمند، پیشرفت قابل ملاحظه ای را  درمورد دانش اموزان  کلاسم  دردرس علوم شاهد بودم.

       تجزیه و تحلیل 

       مقا یسه  نتایج در مورد تدریس در کلاس هوشمند و غیر هوشمند موید این مطلب است که  :

       با پذيرش تدرجي استفاده از رايانه و فناوريهاي مدرن درکلاس درس ، مدارس چندين درجه تغيير جهت داده اند.

       اين تغيير جهت ها شامل موارد زير است:

           1 -   تغيير از آموزش كل كلاس به آموزش گروههاي كوچكتر؛

           2  -    تغيير روش معلم از سخنراني كردن به مربيگري؛

           3  -   تغيير از كاركردن بيشتر با دانش آموزان قوي در كلاس به صرف زمان بيشتر دركمك به دانش آموزان ضعيف؛

           4 -    تغيير در جهت دخالت دادن بيشتر دانش آموزان در امر يادگيري خود؛

           5 -    تغيير در جهت ارزشيابي براساس محصول و بازده؛

           6 -    تغيير از حالت رقابت در كلاس به حالت همكاري و مشاركت بيشتر؛

           7 -  تغيير از يادگيري اطلاعات و محتواي يكسان و به وسيله همه دانش آموزان به يادگيري مطالب متفاوت

            و مطابق با نيازهاي دانش  آموزان و با سرعتهاي متفاوت؛

          8-    حركت از تفكر گفتاري به سوي ادغام مواد ديداري همراه با تفكر گفتاري.

     نتیجه گیری

 سيستم جدید آموزش الكترونيكي فوايد و مزاياي منحصر به فردي را براي افراد، سازمان ها و مراكز آموزشي

 به همراه دارد. در گذشته تمامي آموزش ها به شيوه كلاس هاي حضوري برگزار مي‌گرديد كه در آن محوريت

كلاس با مربي آموزشی بود.  با ظهور اينترنت، آموزش الكترونيكي باعث گسترش دامنه آموزش و باعث به اشتراك

 گذاشتن دانش و اطلاعات شد.  با هوشمندسازی کلاس های درس ، رایانه می تواند در نحوه تدريس و ارزشيابي

تأثيرزیادی بگذارد و برنامه‌هاي درسي را تا حدودي تغيير مي‌دهد.  با تنوع در رسانه‌های آموزشی و متنوع‌سازی

فضا و محيط‌های ياددهی و يادگيری در برنامه درسی، اين امكان ‏فراهم خواهد شد تا دانش‌آموزان و معلمان تجارب

 جديدی را در حوزه دانش و پژوهش كسب نمايند.

     مشکلات اجرای طرح

   استفاده از کلاس هوشمند در تدریس علوم با مشکلات عدیده ای مواجه است که موارد زیر از اهم انها می باشند.

   1 - بالا بودن تعداد دانش آموزان در کلاس

   2 - حاکم نبودن روحیه تحقیق و پژوهش و ارزش گذاری به تولید دانش در سیستم آموزشی ما به دلیل متمرکز

    بودن ساختار آموزشی ، مطالب درسی به صورت یکسان و هماهنگ ارائه می شود به همین دلیل توجه به

    محفوظات و تسلط بر کتاب ملاک ارزشیابی دانش آموزان محسوب می شود.

    با توجه به این که خلاقیت و نو آوری و ابتکار جایگاه چندانی در سیستم ما ندارد اجرای این گونه طرح ها نیزبا مشکل مواجه می شود.

    3 -  کمبود فضای اموزشی کلاس ها جهت تعامل بیشتر دانش اموزان با یکدیگر هنگام کار گروهی

     4- زیاد بودن حجم کار دبیران در هفته و کمبود وقت آزاد برای آماده کردن منابع لازم و ارائه تدریس الکترونیکی

5-      کمبود وقت در کلاسها به علت حجیم بودن مطالب کتاب های درسی  

 6- انتظارات مختلف اولیاء از معلمین ، به خصوص توقع آماده کردن دانش آموزان برای شرکت در کنکور

       راهکارها

-           - ایجاد و توسعه سخت‌افزار، نرم‌افزار ارتباطات و تجهيزات كمك آموزشي بر اساس  نيازمندي‌ها و احتياجات

-             فرآيند ياددهي- يادگيري در مدارس.

  - آموزش استفاده از وسایل آموزش الکترونیکی به دانش آموزان ومعلمان جهت تسلط آنها به نرم افزارهای جدید.

      - ایجاد روحيه تحقيق و پژوهش در دانش آموزان و ارزش‌گذاري به توليد دانش در نظام آموزشي

     پیشنهاد

    - کاهش تعداد دانش‌آموزان در کلاس و حجم کار معلمان در هفته

        - تجهیز مدارس به اسلاید  های اموزشی  دروس مختلف

   - افزایش اعتبارات وبودجه جهت مجهز کردن تمام کلاس ها به کلاس هوشمند

دانلود فایل ورد گزارش تخصصی

دانلود فایل پی دی اف گزارش تخصصی