چگونگي ارتباط با دانش آموز

معلم واقعي کسي است که مي تواند راهي به سوي دل ها بگشايد و علم را با ايمان و عقل را با دل پيوند زند، از اين رو راز موفقيت معلمان را نخست بايد در جذب دانش آموزان دانست يعني اينکه معلم بتواند اعتقاد و علاقه دروني آنها را به وجود آورد و رابطه روحي و معنوي با آنها برقرار کند تا آنجا که حتي نگاه ها و اشاره ها و حالت هاي معلم نيز در آنها تاثير عميقي بگذارد و در تربيت شخصيت آنان منشا اثر شود.
عوامل جذب دانش آموزان هم عبارتند از: مقبوليت، محبوبيت و موفقيت. راه گشايش کلاس را بايد در مقبوليت معلم دانست. اگر شاگرد معلم را پذيرفت امکان تعليم و تربيت خواهد بود. علاوه بر مقبوليت، شخصيت معلم بايد دوست داشتني و دلنشين باشد و از نظر دانش آموزان محبوب. علاوه بر اين دو شرط بايد معلم با قوانين حاکم بر روح فراگيران خود آشنا باشد تا توانايي همدلي و همزباني با آنها را پيدا کند و نيز با تکنيک هاي آموزشي و تربيتي آشنا باشد و بتواند با استفاده از روش هاي صحيح آنان را به مقصد مورد نظر راهنمايي کند.
يکي از اهداف کار معلم بايد برقرار کردن رابطه مطلوب و دوستانه و حمايت کننده با دانش آموزان باشد. برخلاف برخي از معلمان که مي گويند نبايد در روزهاي اول به روي بچه ها خنديد زيرا عقيده دارند که احترام بايد از روي ترس باشد اما نظريه پردازان مي گويند در روزهاي اول به دانش آموزان نشان دهيد که به آنها علاقه داريد و آنها مي توانند به شما اعتماد کنند.

معلمان فکور آموزش را با شناخت دانش آموز آغاز مي کنند; انعطاف پذيرند و قادرند نقاط قوت و ضعف فراگيران را خود تشخيص دهند.

يکي از تمايلات دروني انسان اين است که ميل دارد ديگران در قبال کارهاي نيک او را تاييد کنند و مورد تشويق قرار دهند، کسي نيست که نيازمند تحسين و تاييد ديگران نباشد. البته با وجود داشتن منشا رواني اين ميل، انسان مي تواند با قدرت دادن به خود و استوار نمودن شخصيت خويش، خود را از تشويق بي نياز کند. در همين باره روان شناسان ثابت کردند که چند دانش آموز در شرايط يکسان وقتي موفق ترند که مورد تشويق قرار گيرند.
البته بايد سعي شود فراگير به تشويق عادت نکند و تشويق انگيزه کار نيک نباشد بلکه پاداش کار نيک باشد، چرا که در اين صورت با از بين رفتن انگيزه، کار نيک هم تعطيل مي شود. تشويق نبايد هدف باشد بلکه وسيله اي براي رسيدن به هدف باشد. تشويق بايد به موقع انجام شود زيرا تاخير در آن اثرات نامطلوب دارد. علت تشويق نيز بايد مشخص شود، تشويق از همه کودکان هم به نحوي انجام شود، اما زياده روي نباشد که به فرموده حضرت علي (ع): در مدح و ستايش کسي مبالغه و زياده روي مکن. البته تشويق در اشکال مستقيم و غيرمستقيم وجود دارد که روان شناسان بر تشويق غيرمستقيم تاکيد دارند. تشويق مادي و معنوي نيز سفارش شده است. تشويق به شکل هاي مختلف مي تواند اعمال شود به طور مثال مي تواند گاهي به شکل در اختيار گذاردن وسايل مورد علاقه فراگير، گاهي يک نگاه محبت آميز و حاکي از سپاس، گاهي بردن به يک اردو، گردش دسته جمعي، گاهي دلجويي، آفرين گفتن، گاهي در آغوش کشيدن يا خريد يک وسيله علمي و تفريحي باشد، اما در همه حال بايد سعي شود که جنبه رواني آن فراموش نشود به اين معني که خود شخص، مشوق خود به خوبي ها باشد نه ديگري. اصولا به علت اين که فطرت انسان ميل به کمال دارد آن دسته تشويق ها و پاداش هايي که جنبه روحاني و معنوي آن قوي تر است براي انسان شادي بخش تر است.
تنبيه چون با ايجاد هراس همراه است موجب مي شود تا فرد تنبيه شده کنترل خود را ضعيف بشمارد که مشخص شده است دانش آموزاني که شديدا مورد تنبيه قرار مي گيرند دو عکس العمل نشان مي دهند اول آن که مي آموزند که ديگر انسان ها را مي توان از طريق تهديد کنترل کرد و دوم آن که رفتارهاي پرخاشگرانه تقويت مي شود.
تجربه نشان داده اغلب تنبيه ها با هدفي فراتر از خجالت دادن کودک در نظر گرفته مي شود. درست است امروزه اشکال تنبيهي قديمي کمتر رايج است، اما تنبيهات امروزي به نحوي براي آزردن دانش آموزان صورت مي گيرد که اغلب اثرات نامطلوب دارد. برخي از معلمان از والدين مي خواهند که کودک را تنبيه کنند که اين خود رابطه معلم و دانش آموز را دچار اغتشاش مي کند، بهتر است کاري کرد که والدين غيرمستقيم در امر آموزش درگير شوند.
براي جلوگيري از اثرات زيانبار تنبيه، معلمان بايد از تنبيهات خفيف استفاده کنند. در واقع تنبيه بيشتر از آنچه واقعي باشد بايد نمادي باشد. يکي از راه هاي خفيف تنبيه استفاده از روش محروم کردن است. مثلا دانش آموزي که با مدادش نفر جلويي را اذيت مي کند بايد مدادش را گرفت و آخر ساعت برگرداند و يا از او خواست که به آخر کلاس برود و آخر ساعت برگردد.