کار گروهی در کلاس درس

بهترین گونه ی تشکیل یک گروه، گردهم آیی اعضای با توانایی های گوناگون است. هر عضو توانایی های خود را دارد. او این توانایی ها را به دیگران می آموزد.

این بار که از کوچه و بازار گذشتید به تیم های ورزشی محلی توجه کنید. به گونه ای خودجوش، کودکان گرد هم جمع می شوند، نه رییسی است و نه مرئوسی! می خواهند بازی کنند و از بازی لذت ببرند! داوری حضور ندارد! سر یک اتفاق دور هم جمع می شوند، بحث می کنند، داد و فریاد می کنند، کارشان گاهی به پرخاش می کشد، اما اگر اندکی صبر کنید به زودی به یک تفاهم می رسند، بازی ادامه پیدا می کند.

ما این تیم طبیعی را به شکلی غیر طبیعی به وجود می آوریم، همه چیز تقسیم بندی می شود، جای هر کسی مشخص می شود، آموزگار باید پشت میز خودش بنشیند و درس بدهد و دانش آموزان پشت به هم و رو به تخته سیاه و گوش بدهند. هر کسی باید نمره ی خودش را بگیرد و خودش را به پایه ی بالاتر برساند.

این بدترین شکل گردهم آیی است! اما چون خود ما در چنین جایگاهی تربیت شده و رشد یافته ایم، آن را طبیعی می انگاریم.

-به تشکیل تیم در کلاس درس بیاندیشید و ساختارها را در هم بشکنید

-اجازه بدهید تیم ها تدریس کنند و تیم ها نمره بدهند و تیم ها نمره بگیرند.

-اجازه بدهید تا تیم ها، تیم ها را (نه فرد را) نقد و ارزیابی کنند و به آن ها ایده های نو بدهند و اشتباهاتشان را گوشزد کنند.

-این فرصت را به تیم ها بدهید تا ایده های خود را داشته باشند.

-اجازه بدهید تا کودکان در کنار هم بودن را تجربه کنند و سازگاری با تیم را یاد بگیرند.

تلخ ترین اتفاق برای کودکان ما زمانی است که بزرگ شده و به خدمت سربازی می روند، در شرکتی شروع به کار می کنند و یا در یک آپارتمان ساکن می شوند.

آن ها کار گروهی را بلد نیستند، پس زجر می کشند! آن ها نمی توانند خود را با دیگران هماهنگ و همسو کنند، چون یاد نگرفته اند. آن ها جرات نظر دادن را ندارند، چون از سرزنش شدن می ترسند، آن ها حق و حقوق دور و بری های خود را درک نمی کنند، چون تنها در پی حق خود بوده اند! تجربه ی تلخ طلاق، بیشتر ناشی از عدم توانایی در سازگاری است! افراد نمی توانند با دیگران سازگار شوند چون فوت و فن سازگاری را بلد نیستند.

و بدتر از همه، آن ها “کارآفرین” نخواهندشد، چون تنها و تنها فرمان پذیری را آموخته اند!

اگر از مهد کودک به فرد در گروه توجه می شد، بسیاری از مشکلات او و بسیاری از مشکلات جامعه که ناشی از ناسازگاری و عدم درک متقابل است قابل حل بود و چه بسا چنین معضلاتی پیش نمی آمد.

فکـــــــر تک روی را کنــــــــار بگذاریــــــــــد!

چگونه تیم تشکیل بدهیم؟

   انتخاب سخنگو یا نماینده برای هر گروه

در تدریس های گروهی و مشارکتی به هیچ وجه هدف ما نخبه پروری و قهرمان پروری نیست.  پس همه اعضای گروه باید به ترتیب به عنوان سخنگو ویا نماینده گروه انتخاب شوند. واین وظیفه را نباید برای همیشه به دست دانش آموزان زرنگ سپرد.

تعیین نام گروه

بهتراست اسامی گروه را خود دانش آموزان پیشنهاد دهند اما از گذاشتن اسامی تکرای و کلیشه ای پرهیزنمایید. اسامی را انتخاب نمایید که نشان دهنده هویت گروه باشد.

- اعضای تیم باید فرد باشند، ممکن است در تیم هایی که زوج هستند، یک نظر با رای مساوی افراد به بن بست برسد، نباید اجازه بدهیم چنین مشکلی رخ بدهد. در تیم های فرد در زمان تصمیم گیری، هیچ زمانی میزان رای ها برابر نخواهند بود.

- کار را با تیم های کوچک آغاز کنید تا افراد تیم به مرور سازگاری های لازم را درک کنند و یاد بگیرند و بعد به مرور گروه ها را توسعه بدهید.

- تسهیل کننده ی شرایط باشید اما مشکلات تیم ها را حل نکنید. در عین حال که مراقب هستید و پیشنهادهایی برای حل مشکل به تیم می دهید به آن ها بگویید که : “این مشکل شماست!”

تشویق برای همه! تنبیه برای همه

 نه این که از تنبیه و تشویق بخواهیم استفاده کنیم! اگر کارمند یک اداره به اشتباه، چک بکشد، آن اداره در خطر ورشکستگی است، اگر پای سربازی به اشتباه روی مین برود کل گروهان در خطر است، اگر یک واحد مسکونی آتش بگیرد، آپارتمان در خطر آتش سوزی است. تیم باید یاد بگیرد که اعضای خود را تربیت کند و آموزش بدهد. گاهی با خطای یک فرد در تیم به تیم امتیاز منفی می دهم، در پاسخ به شکایت دیگر اعضای آن تیم به آن ها تذکر می دهم که آن فرد عضو گروه شماست! فرد در برابر گروه خود باید پاسخ گو باشد! به تیم ها یاد بدهید که در چنین مواردی پرخاش و درگیری شایسته نیست و کار را بدتر می کند. تذکر و درخواست دوستانه ی گروه به فرد بهترین راه کار ممکن است.

- تیم ها را در برابر تیم ها قرار دهید! به تیم تذکر بدهید و به تیم راه کار بدهید. تیم نتیجه ی کار خود را عرضه کند و تیم به نقد و نظر دیگران گوش داده و به آن پاسخ بدهد.

- گاهی گروه ها را به هم بزنید. هر زمان که لازم بود تیم ها را از بین ببرید و تیم های نو تشکیل بدهید. به مرور تعداد اعضا را زیاد کنید و تلاش کنید تا به تشکیل گروه های ناهمسان دست یابید.

- نماد سازی کنید! بچه ها اسم، آرم، کارت عضویت، پست الکترونیک، وبلاگ … مخصوص به خود داشته باشند. آن ها آرم خود را تبلیغ کنند و در هر کاری از قبیل روزنامه دیواری تا فیلم و نرم افزارهای چندرسانه ای از آن استفاده نمایند.

حضور در گروه و تحمل دیگران کار آسانی نیست! برای همین در آغاز دست به تشکیل ابتدایی ترین گونه ی گروه بندی بزنید:

گروه بندی های دوستانه!

آزاد گذاشتن دانش آموزان برای تشکیل گروه در آغاز برای آن ها شیرین است. برای سازگاری هیچ چیزی بهتر از این نیست که آن ها، با دوستان خود در یک تیم جمع شوند اما مطمئن باشید این شیرینی چندان دوام نخواهد داشت. زمانی که وقت کار برسد و هرکه هرچه در چنته دارد را رو کند، برخی، از این که تنها به صرف دوست بودن حضور در گروهی را برگزیده اند، چندان خوشحال نخواهند بود، به خصوص این که پای نمره هم در میان باشد!

لازم است که برای چنین زمانی آماده باشید. به زودی سیل اعتراض ها و درخواست ها برای تغییر گروه به سوی شما سرازیر خواهد شد. آرامش و خونسردی شما تنها چاره ی کار است. این که به آن ها تذکر بدهید که انتخاب خود شما بوده، مهم است. آن ها باید سرنوشتی را که به دست خود رقم زده اند را بپذیرند و با آن سازگار شوند.

بی شک باور دارید که همیشه نمی توانیم گروه کاری خود را خودمان انتخاب کنیم. پس از مدتی، شما می توانید گروه ها را به هم بزنید و آن را به شکل تصادفی دوباره تشکیل بدهید. ساده ترینِ آن دفتر نمره و تشکیل گروه بر اساس ردیف است. راه های بسیار زیاد و بامزه ای برای تشکیل گروه وجود دارد. شاید بتوانید با یک بازی کار گروه بندی را انجام دهید. به عنوان مثال کارت های کوچکی را با رنگ های مختلف بین بچه ها پخش کنید و بر اساس رنگ کارت، تیم کنار هم جمع شوند. انتخاب شماره ی اتفاقی ازبین شماره ها، … این نوع گروه بندی را به ذوق و سلیقه ی شما می سپارم، تنها به یاد داشته باشید که به هیچ روی، انتخاب از حالت تصادفی خارج نشود.

بدترین و بدترین گونه از گروه بندی، گروه بندی همگون و همسان است! جز در زمان و شرایط خاص نباید از آن استفاده کرد. در این شیوه، دانش آموزان قوی، قوی تر و دانش آموزان ضعیف، ضعیف تر خواهند شد.

فرض کنید فوتبالیست ها یک گروه تشکیل بدهند و ریاضی دان ها یک گروه! … این شیوه با اهداف کلی تشکیل تیم ناسازگار است.

شیوه ی انتخاب ناهمگون و ناهمسان، بامزه، ایده آل، کارآمد و پیشرو است. قوی و متوسط و ضعیف، به این معنا که یک دانش آموز ورزشکار، زور بدنی و توان حرکتی و مهارت های حرکتی، جنبشی خوبی دارد، پس قوی است اما ممکن است در درس ادبیات ضعیف باشد، در مقابل دانش آموزی که در مهارت های حرکتی، جنبشی ضعیف است، اما در ادبیات شیرین فارسی قوی است. این دو مکمل خوبی برای یکدیگر خواهند بود. آن ها می توانند توانایی های خود را به یکدیگر بیاموزند و هردو در هر دو زمینه قوی شوند. حالا اگر تیمی را تشکیل بدهید که هر کدام در زمینه ای قوی باشند، با یک برنامه ریزی درست در پایان گروهی دارید که توانایی هایش را در همه ی زمینه ها افزایش داده است.

و در پایان، فرزندان شما اگر کار تیمی را یاد نگیرند، بایستی در نیمکت ذخیره ها بنشینند و پیروزی دیگران را تماشا کنند.

نکته ی بسیار مهم:

یادتان باشد بدترین ایراد گروه بندی که آفتِ آن بوده و بسیار خطرناک است افتادن بار تیم بر دوش یکی دو نفر از اعضا و تنبل شدن سایر افراد گروه است. این معضل، جزو آموزش های پنهان بوده و این افراد، بلای جان فردای جامعه خواهد بود.